زندگی نامه هوشنگ سیحون
هوشنگ سیحون متولد31 مرداد 1299 از تهران است. این معمار و نقاش ایرانی، استاد معماری و رئیس سابق دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران بود. هوشنگ سیحون در خانوادهای اهل موسیقی بهدنیا آمد.
پدر بزرگ او میرزا عبدالله فراهانی بنیانگذار موسیقی سنتی و معروف به پدر موسیقی سنتی ایران بوده است. مادر وی مولود خانم، از نوازندگان تار و سه تار و مرحوم احمد عبادی استاد بزرگ سه تار نیز، دایی سیحون است. همسر سابق وی معصومه سیحون نیز نقاش و صاحب گالری سیحون در تهران بود.
او پس از پایان تحصیل معماری در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، به دعوت آندره گدار رئیس اداره باستانشناسی وقت ایران، برای ادامه تحصیل راهی پاریس میشود و در دانشسرای عالی ملی هنرهای زیبای پاریس بوزار طی حدود ۳ سال تحت تعلیم اوتلو زاوارونی به تکمیل دانش معماری خود میپردازد و در سال ۱۹۴۹ به درجه دکترای هنر میرسد.
هوشنگ سیحون بیش از دو دهه در ونکوور کانادا زندگی میکرد. وی شهروند افتخاری فرانسه نیز محسوب میشد. او استاد دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران بوده و یک دوره ریاست این دانشکده را عهدهدار بوده است.
بازگشت به ایران و شروع به کار
پس از بازگشت به ایران در سال 1328، هوشنگ سیحون در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران مشغول به تدریس شد و به عنوان یکی از معماران پیشرو، مشغول به طراحی و ساخت بناهای مختلف شد. نخستین پروژههای سیحون شامل بناهای یادبود تاریخی و فرهنگی بود که با نگاه ویژهای به نمادهای ایرانی همراه بودند.
آثار برجسته هوشنگ سیحون
آثار هوشنگ سیحون نه تنها در ایران بلکه در عرصه جهانی نیز مورد توجه قرار گرفتهاند. در ادامه، به معرفی تعدادی از برجستهترین آثار او پرداخته میشود:
آرامگاه بوعلی سینا (همدان)
او در بازگشت به ایران در سن 25 سالگی نخستین اثر معماری خود را که بنای یادبودی بر آرامگاه بوعلیسینا بوده است طراحی میکند. در سال ۱۳۲۴ طی برگزاری یک مسابقه معماری برای آرامگاه ابن سینا، با نظر مساعد آندره گدار و محسن فروغی، طرح هوشنگ سیحون به عنوان بهترین طرح مسابقه برگزیده می شود و کار ساخت این بنا در سال ۱۳۳۳ هجری شمسی به پایان می رسد . این اثر در تاریخ ۲۱ اردیبهشت ۱۳۷۶ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست.
این آرامگاه با تلفیق معماری مدرن و ایرانی طراحی شده و ستونهای آن نمادی از معماری سنتی ایران هستند. این بنا که از جنس سنگ ساخته شده، یادآور برجهای قدیمی و بلندمرتبهی معماری ایرانی است.
معماری آرامگاه بوعلی سینا شامل تلفیقی از طرحهای سنتی و نوآورانه است. 12 ستون اطراف بنا نمادی از 12 برج فلکی هستند که در ایران باستان به عنوان نشانگر زمان و فضا استفاده میشدند. این آرامگاه با ستونهای مرتفع و شکل هندسی برجسته، نمایشی از ترکیب هنرمندانه سیحون از میراث ایرانی و سبکهای مدرن است.
آرامگاه خیام (نیشابور)
آرامگاه خیام در نیشابور، یکی از زیباترین و برجستهترین آثار سیحون است. این آرامگاه در سال 1341 به افتخار حکیم و شاعر پرآوازه ایرانی، حکیم عمر خیام، ساخته شد. آرامگاه خیام با استفاده از مصالح محلی و سبکهای معماری سنتی ایرانی طراحی شده است و در عین حال جلوهای مدرن دارد.
طرح این آرامگاه ترکیبی از مثلثهای هندسی است که به صورت شبکهای پیچیده و متقارن در کنار یکدیگر قرار گرفتهاند. طرحهای هندسی آرامگاه خیام نمایشی از چیرهدستی سیحون در استفاده از الگوهای هندسی ایرانی است و گویی یادآور فلسفه و اندیشههای خیام است.
آرامگاه کمالالملک (نیشابور)
آرامگاه کمالالملک در نیشابور به یاد یکی از بزرگترین نقاشان ایران، یعنی کمالالملک، ساخته شد. سیحون در طراحی این بنا از سبکهای معماری سنتی ایرانی الهام گرفت و با ترکیبی از فرمهای مدرن، یک اثر منحصر به فرد را ایجاد کرد. آرامگاه کمالالملک با استفاده از سنگ و مصالح سنتی طراحی شده و دارای طرحهای هندسی ایرانی است.
آرامگاه نادرشاه افشار (مشهد)
آرامگاه نادرشاه افشار در مشهد نیز یکی از آثار مشهور هوشنگ سیحون است. این بنا به یاد نادرشاه افشار، یکی از پادشاهان بزرگ و فرماندهان جنگی ایران، طراحی شده است. سیحون در این اثر تلاش کرد تا روح جنگاور و غرورآمیز نادرشاه را به نمایش بگذارد.
این آرامگاه دارای ساختار مستحکمی است که از سنگهای محلی ساخته شده و نمادی از پایداری و استواری است. این بنا شامل یک مجسمه نادرشاه بر روی اسب است که به نوعی نشانگر قدرت و شجاعت او میباشد.
هوشنگ سیحون، مرد بناهای ماندگار
هوشنگ سیحون به مرد بناهای ماندگار معروف است.
اودر طول فعالیت خود در ایران، بناهای مشهوری را طراحی کرد؛ بناهایی که به دست این هنرمند ایرانی ساخته شدند به عنوان بخشی از تاریخ معماری مدرن و تلفیق آن با معماری سنتی، به یادگار خواهند ماند. توجه به نوع شخصیتی که سیحون بنا را برای او طراحی میکرد، از ویژگیهای مهم کار هوشنگ سیحون بود. سیحون در طول سالهای فعالیت خود عضو شورای ملی باستانشناسی، شورای عالی شهرسازی، شورای مرکزی تمام دانشگاههای ایران و کمیته بینالمللی ایکوموس وابسته به یونسکو و به مدت ۱۵ سال مسئولیت مرمت بناهای تاریخی ایران را برعهده داشته است.
از میان پروژههای طراحی و ساخته شده وی میتوان به آرامگاه بزرگانی چون خیام، کمال الملک، بوعلی سینا، نادرشاه افشار، کلنل محمدتقیخان پسیان و دهها مقبره و آرامگاه دیگراشاره کرد. طراحی بنای موزه توس در سال ۱۳۴۷ و ساختمان بانک سپه در میدان توپخانه از دیگر طراحی های مهم هوشنگ سیحون هستند.
از دیگر آثار هوشنگ سیحون همچون ساختمانهای سازمان نقشه برداری کل کشور، کارخانه نخریسی کوروس اخوان، کارخانه آرد مرشدی، مجتمع آموزشی یاغچیآباد، سینما آسیا، سینما سانترال، کارخانه کانادادرای (زمزم فعلی ) در تهران و اهواز، کارخانه یخ سازی کورس اخوان و حدود ۱۵۰ پروژه مسکونی خصوصی نیز می توان یاد کرد.
و در سبک معماری خود بیش از هر چیز منطق را در نظر میگرفت. زیرا عقیده داشت هیچگاه هیچ چیز نباید بی منطق در معماری به کار برود. حتی کوچکترین خط و کمترین نقطه باید دلیل و معنی مخصوص به خود داشته باشند. او به تناسب اجزای طراحی و سادگی آنها اهمیت زیادی میداد. زیرا حجمها و تناسبات وقتی زیبا نباشند، عوامل تزئینی تأثیری در زیبایی آن ها نخواهند داشت.
طراحیهای سیحون از کاربری تبعیت میکردند.
سیحون نقشاندازی بود که در دنیای ابعاد از معانی پر رمز و راز باطن سخن به میان میآورد و معانی و فلسفه نظری و وجودی بزرگانی که معمار و طراح آرامگاه هر یک از آنان بوده، در نقش مقبرهشان متجلی کردهاست. به عنوان مثال در ۱۳۳۸ آرامگاه حکیم عمرخیام را مبتنی بر اصول ریاضی و مثلثاتی خیام، محاسبه و طراحی کردهاست.
تأثیر هوشنگ سیحون بر معماری ایران
هوشنگ سیحون با توجه به آثار ماندگاری که خلق کرد، تأثیر عمیقی بر معماری ایران داشت. او در دانشگاه تهران به تدریس مشغول بود و بسیاری از معماران و طراحان ایرانی به واسطهی او با اصول و مفاهیم معماری مدرن آشنا شدند.
سیحون یکی از اولین معمارانی بود که معماری را بهعنوان هنری تلفیقی معرفی کرد؛ هنری که میتواند نه تنها ساختارها، بلکه فرهنگ و هویت یک ملت را نیز نمایان کند. او همچنین نشان داد که معماری ایرانی میتواند با حفظ ریشهها و سنتها، به گونهای نوین و جذاب به دنیای امروز عرضه شود.
