پیدایش

برج شهیاد (آزادی) قرار بود به‌مناسبت یادبود جشن‌های ۲۵۰۰ ساله و با هدف تبدیل به نمادی از ایران مدرن ساخته شود. اما امروز این نماد می‌توانست وجود نداشته باشد!

در سال 1343 سناتور بوشهري (رئیس شوراي جشن‌هاي 2500 ساله) به دستور شاه، سفارش ساخت دروازه‌ی يادبود را به «دفتر معماري بنيان» با ریاست اميرنصرت منقّح داد. چندماه بعد طرحي براي يك دروازه‌ی نمادين – طاق نصرت – كه كار مشترك گروه منقّح، شريعت‌زاده، ميرحيدر و محمد تهراني بود، به دفتر بوشهري ارائه شد. گرچه اين طرح شرایط لازم را داشت اما پافشاري سپهبد يزدان‌پناه و سپهبد جهانباني، نظر شاه را درباره‌ی اين بناي يادبود عوض کرد و این تغییر؛ سرنوشت یکی از  فارغ‌التحصیلان جوان دانشکده‌ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران را نیز عوض کرد.

در نهایت تصمیم گرفته شد تا مسابقه‌ای آزاد برای معماران برگزار شود. دهم شهریورماه بود که روزنامه‌ی اطلاعات در صفحه‌ی اول خود چنین نوشت: آگهی مسابقه طرح ساختمان شهیاد آریامهر. طرح‌ها باید تا دهم آبان به دفتر شورای مرکزی تسلیم گردد. دهم شهریور تا دهم آبان‌ماه سال ۱۳۴۵ برای حسین امانت جوان، روزهای مهمی بود. تهرانِ ۵۵ سالِ پیش روبه سرما می‌رفت و او خودش را در آغاز راه شهرت می‌دید و به رویاهایش نزدیک می‌شد.

در نهایت 21 شركت‌كننده طرح‌هايشان را ارائه دادند. 21 پروژه، هر يك روي دو تابلوي بزرگ، در يكي از ساختمان‌هاي سعدآباد براي هيئت داوران به نمايش گذاشته شد. و سرانجام حسين امانت، معمار 25 ساله برنده اعلام شد. زميني كه به اين طرح اختصاص يافت، 375،122 مترمربع بود و طرح و ایده‌ی امانت را به يكي از بزرگ‌ترين ميدان‌هاي جهان تبديل كرد.

حسين امانت در سال 1339 در ۱۸ سالگی وارد دانشگاه تهران شد و در آتليه‌ی حیدر قلی‌خان غیائی شاملو، ثبت نام کرد. سيستم دانشكده هنرهاي زيبا در آن زمان از بوزار فرانسه اقتباس شده بود و دانشجويان يك استاد را انتخاب و 6 سال تحصيلي را در آتليه‌ی او كار مي‌كردند. اما امانت پس از مدتی شاگرد هوشنگ سیحون شد.

به گفته مهندس حسين امانت، چالش‌برانگیزترین موضوع در مسیر ساخت این بنا، تهيه‌ي سنگ‌های آن بود، و براي رفع اين مشكل به «غفار داورپناه» پدر سنگ‌بري نوين ايران و صاحب كارخانه‌ی سنگ‌بري «ساخارا» رجوع کرد و توسط استاد غفار، با استاد قنبر رحيمي، آشنا شد تا بهترين و مرغوب‌ترين سنگ‌ها را انتخاب و استفاده کنند.